ประวัติค่ายประตูผา

ประวัติค่ายประตูผา  คือ  แหล่งโบราณคดีค่ายประตูผา อยู่บริเวณเดียวกับศาลเจ้าพ่อประตูผา เส้นทางลำปาง-งาว กิโลเมตรที่ ๔๘ ครอบคลุมพื้นที่บริเวณหน้าผาเทือกเขาหินปูนด้านทิศตะวันออก อันเป็นที่ตั้งของศาลเจ้าพ่อประตูผา มีภาพเขียนสีที่กล่าวกันว่ายาวที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อายุกว่า ๓,๐๐๐ ปี แบ่งเป็น ๗ กลุ่ม ภาพบางส่วนค่อนข้างลบเลือนหมดแล้ว หลงเหลือพอให้เห็นได้เพียง ๑,๘๗๒ ภาพ ส่วนมากเป็นภาพมือ คน สิ่งของ เครื่องใช้ สัตว์ พืช และภาพเชิงสัญลักษณ์ นอกจากนี้ยังมีการขุดพบหลุมศพ โครงกระดูกมนุษย์โบราณ ภาชนะดินเผา ซึ่งปัจจุบันได้มีการปรับทางเดินเท้าให้นักท่องเที่ยวสามารถขึ้นไปชมได้ พื้นที่ใกล้เคียงเป็นที่ตั้งของค่ายฝึกการรบพิเศษประตูผา 

ประตูผามีความหมายว่า“ประตูผา”มีความหมายถึงช่องเขาที่อยู่ระหว่างภูเขาสองลูก ในอดีตช่องเขาเล็กๆบริเวณนี้ได้ถูกใช้เป็นเส้นทางสำคัญที่ประชาชนใช้เป็นเส้นทางสัญจรไปสู่งเมืองงาว พะเยาและเชียงรายด้านตะวันออกของเทือกเขาหินปูนอันเป็นตั้งของแหล่งโบราณคดีค่ายประตูผา มีลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบลอนคลื่นขนาดใหญ่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยแหล่งน้ำและพืชพันธ์ธัญญาหารจากลักษณะเพิงผาที่สูงชันและน่าเกรงขามรวมทั้งความอุดมสมบูรณ์ในทรัพยากรธรรมชาติที่เอื้ออำนวยต่อการอาศัย

แหล่งภาพเขียนสีประตูผาถูกค้นพบใน พ.ศ 2531 โดยร้อยเอกชูเกียรติ มีโฉม (ยศปัจจุบัน)

นายทหารสังกัดกองพันฝึกรบพิเศษที่ 3 ค่ายประตูผา   โดยได้พบขณะทำการฝึกไต่เชือกบริเวณผาต่อมาใน พ.ศ 2541 กรมศิลปากร โดยสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 6 เชียงใหม่ จึงรับรายงาน

การพบและได้ร่วมกับกองพันฝึกรบพิเศษที่ 3 ค่ายประตูผาดำเนินการขุดค้นศึกษาทางโบราณคดีและคัดลอก

ภาพเขียนสีบริเวณแหล่งโบราณคดีประตูผาขึ้นในระหว่างเดือนกันยายน – ธันวาคม 2541 ผลการดำเนินงาน

พบว่าเป็นแหล่งโบราณคดีประเภทฝังศพ      และแหล่งภาพเขียนสีของคนในยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่สำคัญ

ในเขตพื้นที่ภาคเหนือตอนบน  โดยสามารถสันนิษฐานเบื้องต้นจากลักษณะของภาพเทคนิคการเขียนและมีอายุ

ในราว 2,800 – 3,000 ปี

สิ่งที่น่าสนใจศึกษาและเรียนรู้

ภาพเขียนสีที่แหล่งโบราณคดีประตูผา จำแนกออกได้ 7 กลุ่ม ตามลักษณะการเว้าของหน้า

ผา มีความยาวของภาพเขียนทั้งสิ้นประมาณ 300เมตร  ประมาณ 1,872  ภาพ ภาพส่วนใหญ่เป็นภาพมือ

ที่ทำด้วยเทคนิควิธีแตกต่างกัน ภาพบุคคลทั้งหญิงและชายที่แสดงกิริยาท่าทางแตกต่างกัน บางคนแสดง

รายละเอียดของเครื่องนุ่งห่ม ภาพสัตว์คล้ายวัว ม้า ลิง นกยูง นกแซงแซว เต่า เก้ง ผีเสื้อ กระต่าย กระจง

ภาพพืชคล้ายหน่อไม้ดอกไม้ข้าวโพดภาพลักษณ์และภาพพิธีกรรม

กลุ่มที่ 1 “ผาเลียงผา” พบภาพมือ ภาพสัตว์คล้ายเต่า นก เก้งหรือเลียงผา วัว ม้าภาพภาชนะคล้ายชาม ภาพหน่อไม้ ภาพขนาดเล็กแสดงการละเล่นคล้ายโล้ชิงช้า และภาพสัญลักษณ์

กลุ่มที่ 2 “ผานกยูง”  พบภาพสัตว์คล้ายนกยูง เป็นภาพเด่นของกลุ่มและยังมีภาพ

ตะกวด  บ่าง  พังพอน  ภาพบุคคล  ภาพพืชคล้ายดอกไม้   ภาพคล้ายภาชนะและภาพมือ

กลุ่มที่ 3 “ผาวัว”  พบภาพวัวและกลุ่มคนแสดงกิริยาคล้ายประกอบพิธีกรรมอยู่ด้าน

หน้าภาพสัตว์ขนาดใหญ่คล้ายวัว  กระจง ภาพคน  ภาพสัญลักษณ์และภาพมือ

กลุ่มที่ 4 “ผาเต้นระบำ”  พบภาพเล่าเรื่องของบุคคลทั้งหญิงและชาย โดยบุคคล

คล้ายสตรีในภาพคนหนึ่งแสดงการเคลื่อนไหวคล้ายเต้นระบำ ภาพคนวิ่งเข้ามาจับวัวที่กำลังต่อสู้กัน ภาพสัตว์

คล้ายนกแซงแซว    เก้ง  กระต่าย  หนูหรือค้างคาวภาพพืชคล้ายข้าวโพดหรือข้าวฟ่างและภาพมือ

กลุ่มที่ 5 “ผาหินตั้ง”  พบภาพสัตว์คล้ายวัว  ภาพสัญลักษณ์และภาพคล้ายการประกอบพิธีกรรมากรฝังศพในวัฒนธรรมหินตั้ง

กลุ่มที่ 6 “ผานกกางเขน”  พบภาพมือ ภาพสัตว์ คล้ายตะกวด  วัว ผีเสื้อ นก  ภาพสัญลักษณ์และภาพบุคคลคล้ายสตรียกแขนทั้งสองข้างเหนือศีรษะ

กลุ่มที่ 7 “ผาล่าสัตว์และผากระจง”  ภาพคล้ายกระจงและภาพคล้ายเพศชายสองคน  คนที่หนึ่งถือ บ่วงบาศแสดงกิริยาจีบสัตว์ประเภทวัว  คนที่สอง ถือไม้แสดงกิริยาฝึกสอนวัว และภาพสุนัขและลิง

ภาพเขียนสีค่ายประตูผา